Een blik achter de schermen van het burgerpanel rond het Vlaamse AI-onderzoeksprogramma 

Hoe breng je burgers samen rond een complex en abstract thema als artificiële intelligentie (AI)? En hoe zorg je ervoor dat hun stem meetelt in toekomstig beleid?

Samen met amai!, Scivil en het Kenniscentrum Data & Maatschappij gingen we de uitdaging aan in het kader van het Vlaams AI-onderzoeksprogramma (VAIOP). 

Op een zaterdagochtend in Technopolis brachten we een representatief panel van zestig Vlamingen bijeen, geselecteerd uit meer dan 150 enthousiaste kandidaten. De groep weerspiegelde de diversiteit van Vlaanderen op vlak van leeftijd, gender, achtergrond, lokaliteit en opleiding. 

Acht usecases, vier thema’s 

De deelnemers kregen een overzicht van 27 AI-usecases uit VAIOP: concrete voorbeelden van hoe artificiële intelligentie vandaag in Vlaanderen wordt onderzocht en ontwikkeld. Op basis van hun motivatie en interesses selecteerden ze vier maatschappelijke thema’s: gezondheid, mens en maatschappij, klimaat en milieu, en industrie. Voor elk thema kozen ze de twee meest relevante cases. Zo kwamen we tot acht onderzoekscasussen, die tijdens de dag intensief besproken werden. 

Denken in waarden en actie 

Tijdens thematische gesprekken onderzochten de deelnemers: 

Wat zijn de voorwaarden om deze technologie maatschappelijk verantwoord in te zetten? 

Voor wie is ze bedoeld? 

En welke kansen en risico’s zien ze? 

Voor elke usecase definieerden ze drie kernwaarden (zoals veiligheid, inclusie of duurzaamheid) en drie actiepunten, telkens gericht op: 

de technologie zelf (bv. transparantie), 

de omgeving waarin ze wordt toegepast (bv. wetgeving), 

en de gebruiker (bv. begeleiding of opleiding). 

Een herkenbare analogie verduidelijkte het proces: als veiligheid een kernwaarde is bij autogebruik, dan heb je gordels (technologie), verkeersregels (omgeving) en een rijbewijs (gebruiker). Zo werkt het ook met AI. 

Ambitieus vooruitdenken 

Tot slot dachten de burgers breed en toekomstgericht na over de mogelijke rol van AI in het realiseren van de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties. Wat zou AI in de toekomst kunnen betekenen voor mens en planeet? En welke maatschappelijke randvoorwaarden zijn daarbij essentieel? 

Niet alleen inzichten, ook een methodiek 

De inzichten van het burgerpanel worden gebundeld in beleidsadviezen die bezorgd worden aan de programmadirectie van VAIOP en aan de stuurgroep van het Vlaamse AI-beleidsplan. Maar minstens even belangrijk is dat dit burgerpanel ook een participatiemethodiek getest heeft. Hoe maak je AI tastbaar en bespreekbaar voor burgers? Hoe zorg je ervoor dat diverse stemmen meetellen in onderzoeksbeleid? 

Want als we willen dat AI de samenleving dient, moeten we ook de samenleving laten meepraten. 

— 

🔗 Meer weten over dit project? Ontdek de toolkit binnenkort via amai.vlaanderen of lees meer over burgerwetenschap op scivil.be. 

 

Iedereen mee met AI! Ontdek de interactieve workshops van amai! over artificiële intelligentie (AI) speciaal ontwikkeld voor lesgevers en digihelpers bij LIGO, Centra voor Basiseducatie. Workshop 1: Iedereen mee met AI Doelgroep

Lesgevers en digihelpers die werken met digitaal kwetsbare doelgroepen (bij LIGO).

Inhoud

Wat is artificiële intelligentie (AI) en hoe werkt het écht? In deze workshop krijg je een toegankelijke basisvorming over AI. We kijken onder de motorkap van AI en verkennen hoe deze technologie ons dagelijks leven beïnvloedt.

🔹 Gebruik je ongemerkt al AI zonder het te beseffen?
🔹 Kan AI je werk als lesgever vergemakkelijken?
🔹 Hoe leg je AI helder uit aan anderen, inclusief de ethische kant?

We bespreken de bouwstenen van AI, hoe je het veilig en verantwoord inzet en hoe je anderen begeleidt in de wereld van AI. Aan de hand van concrete voorbeelden gaan we dieper in op ethische kwesties zoals bias en vertrouwen.

Na deze sessie zal je:

✔ Begrijpen wat AI is en hoe het aanwezig is in tools die we dagelijks gebruiken.
✔ Inzicht hebben in hoe AI-systemen getraind worden en welke uitdagingen daarbij komen kijken.
✔ Praktische tools en voorbeelden hebben om AI uit te leggen en ermee aan de slag te gaan.
✔ Gesprekstechnieken kennen om AI, bias en ethiek bespreekbaar te maken, ook voor digitaal kwetsbare doelgroepen.
✔ Weten hoe je een taalmodel kan inschakelen om jou als lesgever te ondersteunen.

Voorkennis

Geen voorkennis vereist.

Workshop 2: Deepfakes voor beginners Doelgroep

Lesgevers en digihelpers die werken met digitaal kwetsbare doelgroepen (bij LIGO).

Inhoud

In een wereld waarin het steeds moeilijker wordt om echte en neppe informatie te onderscheiden, brengt AI extra uitdagingen én kansen. De opkomst van deepfaketechnologie maakt desinformatie makkelijker te creëren, maar hoe herken je deze gemanipuleerde beelden en video's?

🔹 Hoe kan je digitaal kwetsbare cursisten wapenen tegen deepfakes?
🔹 Hoe vermijd je paniekzaaierij zonder de voordelen van AI te negeren?
🔹 Welke concrete tools bestaan er om deepfakes te herkennen en te bespreken?

In deze workshop krijg je inzicht in deepfake-technologie en leer je hoe je cursisten bewust maakt van de risico’s én mogelijkheden van AI in de digitale wereld.

Na deze sessie zal je:

✔ Begrijpen wat deepfakes zijn en hoe je ze kan herkennen.
✔ Praktische handvatten hebben om cursisten te sensibiliseren rond deepfakes en AI.
✔ Concreet materiaal in handen hebben om zelf aan de slag te gaan.

Voorkennis

Geen voorkennis vereist.

Wil je AI toegankelijk en begrijpelijk maken voor jouw doelgroep? Contacteer ons en dan kijken we of en hoe we een workshop voor jullie LIGO kunnen organiseren.

Maak samen met amai! de digitale wereld een stukje transparanter!🚀

Ik wil graag zo'n workshop bij ons!

Welke kansen en uitdagingen zie jij voor het onderzoek rond artificiële intelligentie in Vlaanderen?

Ben je geprikkeld door artificiële intelligentie en wil je graag mee nadenken over onderzoek naar deze nieuwe technologie?

Scivil en Kenniscentrum Data en Maatschappij organiseren in opdracht van het Vlaams AI-onderzoeksprogramma (VAIOP) een burgerpanel om jouw mening te krijgen over de manieren waarop artificiële intelligentie (AI) kan gebruikt worden. 

Geïnspireerd door de amai! burgerjury, vroeg het departement WEWIS van de Vlaamse Overheid aan het amai! team om nog een burgerpanel op te zetten. Deze keer niet om AI-projectvoorstellen te beoordelen, maar wel over het wetenschappelijk onderzoek dat gebeurt binnen het Vlaams AI-onderzoeksprogramma.

We buigen ons tijdens dit burgerpanel over acht specifieke onderzoekspaden naar toepassingen van artificiële intelligentie. Het burgerpanel zal aanbevelingen doen over de maatschappelijke aspecten van het onderzoek. Het amai! team zal deze aanbevelingen verzamelen en rapporteren aan beleidsmakers en wetenschappers. 

Het burgerpanel gaat door op 15 maart van 9u30 tot 16u00 in Technopolis Mechelen.

We voorzien op de dag zelf ontbijt en lunch. Verder krijg je als deelnemer 50 euro vrijwilligersvergoeding aangevuld met 20 euro voor vervoersonkosten, dus samen 70 euro.

Heb je zin om aan te sluiten en die dag mee na te denken over de maatschappelijke impact van baanbrekend Vlaams onderzoek in artificiële intelligentie? 

Ik doe mee!