Wat vinden burgers van AI?
Een blik achter de schermen van het burgerpanel rond het Vlaamse AI-onderzoeksprogramma
Hoe breng je burgers samen rond een complex en abstract thema als artificiële intelligentie (AI)? En hoe zorg je ervoor dat hun stem meetelt in toekomstig beleid?
Samen met amai!, Scivil en het Kenniscentrum Data & Maatschappij gingen we de uitdaging aan in het kader van het Vlaams AI-onderzoeksprogramma (VAIOP).
Op een zaterdagochtend in Technopolis brachten we een representatief panel van zestig Vlamingen bijeen, geselecteerd uit meer dan 150 enthousiaste kandidaten. De groep weerspiegelde de diversiteit van Vlaanderen op vlak van leeftijd, gender, achtergrond, lokaliteit en opleiding.
Acht usecases, vier thema’s
De deelnemers kregen een overzicht van 27 AI-usecases uit VAIOP: concrete voorbeelden van hoe artificiële intelligentie vandaag in Vlaanderen wordt onderzocht en ontwikkeld. Dat onderzoek focust op vier maatschappelijke thema’s: gezondheid, mens en maatschappij, klimaat en milieu, en industrie. De deelnemers selecteerden bij aanmelding welk van de 27 use cases ze wilden verkennen, op basis hiervan werden er, per thema, de twee meest gevraagde use cases verkend.
Denken in waarden en actie
Tijdens thematische gesprekken onderzochten de deelnemers:
-
Wat zijn de voorwaarden om deze technologie maatschappelijk verantwoord in te zetten?
-
Voor wie is ze bedoeld?
-
En welke kansen en risico’s zien ze?
Voor elke usecase definieerden ze drie kernwaarden (zoals veiligheid, inclusie of duurzaamheid) en drie actiepunten, telkens gericht op:
-
de technologie zelf (bv. transparantie),
-
de omgeving waarin ze wordt toegepast (bv. wetgeving),
-
en de gebruiker (bv. begeleiding of opleiding).
Een herkenbare analogie verduidelijkte het proces: als veiligheid een kernwaarde is bij autogebruik, dan heb je gordels (technologie), verkeersregels (omgeving) en een rijbewijs (gebruiker). Zo werkt het ook met AI.
Ambitieus vooruitdenken
Tot slot dachten de burgers breed en toekomstgericht na over de mogelijke rol van AI in het realiseren van de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties. Wat zou AI in de toekomst kunnen betekenen voor mens en planeet? En welke maatschappelijke randvoorwaarden zijn daarbij essentieel?
Niet alleen inzichten, ook een methodiek
De inzichten van het burgerpanel worden gebundeld in beleidsadviezen die bezorgd worden aan de programmadirectie van VAIOP en aan de stuurgroep van het Vlaamse AI-beleidsplan. Maar minstens even belangrijk is dat dit burgerpanel ook een participatiemethodiek getest heeft. Hoe maak je AI tastbaar en bespreekbaar voor burgers? Hoe zorg je ervoor dat diverse stemmen meetellen in onderzoeksbeleid?
Want als we willen dat AI de samenleving dient, moeten we ook de samenleving laten meepraten.
—
🔗 Meer weten over dit project? Ontdek de toolkit binnenkort via amai.vlaanderen of lees meer over burgerwetenschap op scivil.be.